Typ Czujny
Typ Czujny, czyli Tropiciel.
|
Osoba wybitnie niezależna i autonomiczna. W życiu zarówno osobistym jak i zawodowym potrafi się o siebie zatroszczyć. Zwykle do wszystkiego dochodzi sama, dobrze planując i realizując własne założenia. Ma dobrze rozwinięty zmysł spostrzegania wszystkiego, co wokół niego się dzieje. Niezależnie czy dotyczy to osób czy sytuacji czujnie obserwuje środowisko, zachowując znaczną ostrożność. Kontakty z innymi ludźmi nawiązuje ostrożnie i z rezerwą, co jest widoczne już na początku jego kariery przedszkolnej czy szkolnej. Już wtedy rodzice i wychowawcy obserwują w porównaniu z innymi dziećmi znacznie dłużej przebiegający proces adaptacji do grupy. Typ Czujny potrzebuje znacznie dłuższego czasu by nawiązać z kimś więź i zbudować dobre relacje. Stąd czasami spostrzegany jest jako osoba izolująca się, dziwna lub „trudna” w kontakcie. Pomimo tego, ma wysoką samoocenę i to ona wraz z ostrożnością pozwala mu na samodzielne funkcjonowanie w grupie, obok niej, a czasami poza nią. Jest szczególnie wrażliwy na wszelkie przejawy nadużywania władzy, układy i wywieranie presji. Strażnik moralności i krytyk przedsięwzięć. Nie dotyczy to tylko jego osoby, ale wszystkich ludzi wokół niego. W ocenie danego zdarzenia czy osoby nie ma dla niego znaczenia czy jest to ktoś bliski czy obcy. Pod kątem moralności danego czynu ocenia wszystkich jednakowo surowo. Potrafi w takiej sytuacji odważnie stanąć w obronie poszkodowanych. Charakterystyczna jest dla niego gotowość do działań na rzecz walki z szeroko rozumianymi wypaczeniami. Stąd częsty udział w różnego rodzaju akcjach i przedsięwzięciach, których celem będzie obrona wartości. W szkole zdarza mu się pełnić funkcję męża zaufania klasowego, przewodniczącego klasy lub samorządu szkolnego. Z jego wyborem na tego rodzaju funkcje wiąże się upór i walka o dobrze pojęty interes klasy, szkoły lub ucznia. Nie jest to jednak osoba łatwa do współpracy ze wszystkimi tymi, którzy chcieliby w jakikolwiek nieuczciwy sposób załatwić swoje interesy. Typ Czujny może okazać się dużym wsparciem dla nauczyciela w realizacji wszelkich inicjatyw związanych z propagowaniem pożądanych społecznie postaw moralnych. To, na co może liczyć nauczyciel lub wychowawca to niezależność w opiniach i sądach. Nie dla każdego nauczyciela będzie to jednak uczeń łatwy w prowadzeniu. Jeśli nie będzie akceptował prostolinijności i zbyt bezpośredniej formy komunikacji może kontakt z Czujnym uczniem traktować jako swoją porażkę wychowawczą. Jeśli taki sposób funkcjonowania zaakceptuje, wtedy będzie mógł modelować zachowania Czujnego poddając konstruktywnej krytyce obszary wiedzy lub zachowań, które tego będą wymagały. Czujny, bowiem jest osobą, która potrafi przyjąć krytykę i nie czuje się tym faktem zagrożona. Zarówno w grupie jak i w indywidualnej pracy bardzo dobrze pracuje, szczególnie wtedy, gdy jest obdarzony zaufaniem i ma swobodę działania – może sam planować, podejmować decyzje i oceniać rezultaty. Pozytywną cechą jest też to, że nie nadużywa przywilejów, którymi jest obdarzony. Nie pozwala mu na to wewnętrzne poczucie przyzwoitości i sprawiedliwości. Dlatego też wychowawca czy pracodawca może być spokojny i pewny, że nagradzanie Czujnego nie „przewróci” mu w głowie. Nadal będzie solidnie i rzetelnie wykonywał swoje obowiązki. Zdecydowanie gorzej Czujny funkcjonuje w układach organizacji gdzie istnieje silna hierarchia. Sztywne ramy i kaskadowy poziom przepływu informacji jest dla niego utrudnieniem. Mniejsza możliwość bezpośredniego kontaktu z osobami sprawujący nadzór luz zarządzającymi powoduje poczucie braku wpływu na przebieg zdarzeń czy sytuacji, w których swoje obowiązki musi wykonywać bez możliwości wypowiadania się na ważne dla niego tematy. W sytuacjach zagrożenia potrafi walczyć nie tylko o swoje interesy, także interesy innych osób, które w jakikolwiek sposób spostrzega jako zagrożone lub „uciśnione”. W sytuacji stresu potrzebuje poczucia, że kontroluje i ma wpływ na sytuację. Wtedy najczęściej uruchamia mechanizmy obronne polegające między innymi na analizie błędów przeciwnika i opracowaniu strategii przetrwania. W sytuacjach bardzo dla niego trudnych emocjonalnie, szczególnie wtedy, gdy nie potrafi sobie poradzić szuka zapomnienia w intensywnej pracy. Gdy nie jest zagrożony panuje nad emocjami i impulsami. Jest przewidywalny w zachowaniach, a przez to spostrzegany jako bezpieczny. Pracując z typem Czujnym należy pamiętać, że rezerwa, jaką często okazuje nie jest równoznaczna z obojętnością. Potrzebuje znacznie więcej czasu by się zapoznać, zastanowić, przemyśleć, wyrobić sobie zdanie o kimś lub czymś, co inni akceptują znacznie szybciej. Należy pamiętać o tym, że znacznie lepiej pracują, kiedy okazuje im się szacunek, nie wyśmiewa, nie zmusza do rywalizacji i walki o władzę. Magdalena Lipiak Materiał zamieszczony na stronie www.metis.pl Opracowane na podstawie: Oldham j., Moris L., Twój psychologiczny autoportret, Warszawa 1997 |